بسم الله الرحمن الرحیم
سادات سنگلاخ از نسل «سید فقیه مجتهد زاهد شاه قباد ولی» و برادرانش بخصوص «شاه ولی» (شاه والح) و «شاه شریف» هستند. بیشتری اولاد سید شاه قباد ولی در سنگلاخ هستند، اما عده‌ای زیادی از آنها در شمال و مرکز افغانستان پراکنده شده‌اند. دره سنگلاخ , دره ای است زیبا وسرسبز و سوق الجیشی و مهم است که باجریان آبشار و چشمه سارها و وجود درختان سرسبز و فضای زیبای طبیعی، نمای زیبایی را به خود گرفته است. ابتدای دره ی سنگلاخ از بازار جلریز آغاز می شود. که فقط باید دید وگرنه با تعریف ها اصلا نمیتوان طبیعت زیبا و جالب آن را توصیف کرد. ازطرف هم نسبت ساکنین این خطه که سادات شجاع از نسل علی و پیامبر علیهم السلام هستند و در شجاعت در تاریخ اسلام وافغانستان معروف اند لذا این دو موضوع موقیت منحصر به فرد و ساکنان خاص مسبب شهرت و مبارزات این مردم و این خطه در افغانستان و جهان شده است به طوریکه سادات سنگلاخ و اجداد این سادات بزرگوار در جریان تبلیغ اسلام و تشیع نقش بسزایی در افغانستان داشته اند و فرزندان حضرت سید فقیه مجتهد زاهد سید شاه قباد ولی رحمت الله علیه, راه اجداد خود را پیمودند. گفته میشود که حضرت شاه محبت خان, مقام فقیه و حاکم میدان شهر را داشته است, شاه نواز خان که از فرزندان بزرگ و عالیقدر حضرت سید شاه قباد ولی بزرگ بوده است هم حاکم فقیه در ولایت لوگر بوده است. و در راه احقاق حقوق مظلومان و مریدان ایشان که مورد تهاجم غالی ها و اقوام بربر ضد هزاره و تشیع واقع شده بودند مجاهدت ها داشته است و در این راه به مقام شهادت میرسد. همچنین برادر ایشان حضرت غازی شاه سید فیروزخان راه پدر و پدرکلان خود را پیمود و از حاکمان و بزرگان منطقه میدان بود که مورد تجلیل و تکریم تمام اهالی میدان و لوگر و کابل بود و به انتقام خون برادر و دیگر مظلومان بر قوم ظالم تاخت و آنان را تار و مار کرد و یکی از جهاتی که ایشان غازی شاه پیروزخان میگویند, هم همین دلیل میباشد. گفته شده که سید شمشیر بزرگ مقام حاکمیت منطقه را بر عهده داشت و مخالفت های ایشان با والی و حاکم زمانه زد و خورد هایی که پیش می آید و کرامات سید شمشیر بزرگ در پیش آن حاکم ظالم و خونخوار و دیگر کراماتشان ورد زبان ها است همچنین از سید نعیم و میر سید علی و سید میر به عنوان حاکمان زمانشان نام برده اند. سادات سنگلاخ با وجود جمعیت کم تنگی معیشت وطبیعتی خشن مردم سخاوتمند, با غیرت, متدین ,عالم پرور و دانشمند پرور و زحمتکش و سلحشور بودند که در سطح ملی و منتطقه ای مسئولیت های زیادی را ایفا کرده اند. در دوران جهاد مقدس که افتخارات عظیم را کسب نموده است , مردم دره ی سنگلاخ همواره در دفاع از استقلال، آزادی، دین و ناموس مردم افغانستان از زمان هجوم انگلیس تا کنون همانند سایر هموطنان شان فداکاری هایی نموده و قربانی ها و شهید هایی زیادی را در راه اعتلای اسلام و وطن داده اند. در دوران جهاد شکوهمند اسلامی دره ی سنگلاخ سنگر مقدم و سر افراز مقاومت از هر حزب و گروه و طایفه بود و به همین دلیل بارها و بارها مورد حملات سنگین هوایی و زمینی نیروهای اشغالگر و کمونیستان وابسته به آنها قرار گرفت و خسارات و تلفات زیادی را متحمل شد.دره ی سنگلاخ در زمان تجاوز دوصد هزار نفر از ارتش سرخ اتحاد شوروی سابق، مشهور به دره مقاومت گردید. چنانچه همه شاهد دلاوری، ایثار و فداکاری مجاهدان آن دره بودند.