بسم الله الرحمن الرحیم
1.در یکی از دره های فرعی سنگلاخ زیارتی است به نام زیارت سید شاه قباد ولی که از اعقاب سید سلطان سید احمد کبیر که از نیکان آن زمان خود بود و فرزند برومند ایشان حضرت آیت الله العظمی سید شاه قباد ولی و فرزندان برومندش هم پدر اهالی مردم سنگلاخ می باشد که از سادات عظام هستند و امروزه مقبره ی این عالم و سلاله ی پاک حضرت زهرا سلام الله علیه زیارت گاه شیعه و سنی می باشد و کرامات فراوانی از این سلاله ی پاک حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام و فرزندان بزرگوارش دیده اند و چه بسا کسانی که به واسطه این عالم بزرگ از خداوند منان شفا گرفتند حضرت سید شاه قباد ولی از خود فرزندان برومندی به جا گذاشت که هر کدام از آنان از جایگاه خاصی برخوردار هستند.
2-زیارت در مرو در محلی سکیه ساسانی است که زیارت متبرکه و مشهرو به سید جعفر شاعر بن محمد بن زید الشهید است که مورد احترام آن مردم و زائران می باشد.
- در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺪﺧﺸﺎن در ﺷﻤﺎل اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﺳﺎدات ﻣـﺸﻬﻮر ﺑـﻪﺳـﺎدات ﺑﻨـﯽ ﺧﺎﻣﻮش اﻧﺪﮐﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ی ﻧﺴﺐ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ علیه السلام .
4ـ از ﺳﺎدات ﻗﻨﺪوز ﻣﺸﻬﻮر و ﻣﻌﺮوف آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺳﯿﺪ ﺣﺴﯿﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﺻـﺎﻟﺘﺎ از ﺳﺎدات ﻏﺰﻧﯽ ﺑﻮده و ﻣﻘﺒﺮه ﺳﯿﺪ ﺣﺴﯿﻦ در ﺻﺤﻦ ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ ﺳـﯿﺪ آﺑـﺎد ﻣـﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زﯾﺎرت ﻗﺒﺮ وی ﻣﯽ روﻧﺪ و از اﯾﺸﺎن ﮐﺮاﻣﺎت ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه و ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﺧﺎص ﺑﻪ وی دارﻧﺪ .
5- مقبره متبرکه و زیارت سید شاه تراب در چهار صد خانه شهرستان از توابع استان ارزگان می باشد.
6ـ ﺳﯿﺪ ﺷﺎه ﻓﺎﺿﻞ در ﻗﺮیه ﺑﺎغ ﻏﺰﻧﯽ ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ ﻣﺰار ﻣﺘﺒﺮﮐﻪ دارد .
7ـ در ﭘﻐﻤﺎن زﯾﺎرت ﮔﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻮاﺟﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﭘﯿﺮ ﺑﻠﻨﺪ .
8ـ زﯾﺎرت 14 ﻣﻌﺼﻮم وﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪام آﻧﻬـﺎ دارای اﻃـﺎق و ﻣﻘﺒـﺮه ﺑـﻮده ﮐـﻪ ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ زﯾﺎرت ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ .
9ـ ﺳﺎدات ﮐﻨﺮ از اﻋﻘﺎب ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺗﺮﻣﺬی و اوﻻد ﺳﯿﺪ ﻗﻨﺒـﺮ ﺗﺮﻣـﺬی و اوﻻد ﺳﯿﺪ ﻗﻨﺒﺮ ﺗﺮﻣﺬی و ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﭘﯿﺮﺑﺎﺑﺎ ﺑﻮده ﮐﻪ در ﺳﺎل 919 ﻫﺠﺮی ﻗﻤﺮی در ﮔﺬﺷﺖ و در ﮐﻨﺮ ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ .
10-اﻣﺎم ﺻﺎﺣﺐ ﮐﻼن ﮐـﻪ در ﺣـﺪود 130 ﮐﯿﻠـﻮﻣﺘﺮی ﺷـﻬﺮ ﻗﻨـﺪوز ﻧﺰدﯾـﮏ ﺷﯿﺮﺧﺎن ﺑﻨﺪر واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ .
11ـ زﯾﺎرت و ﻣﺰار ﺳﯿﺪ ﺷﺎه ﻧﻈﺎم اﻟﺪﯾﻦ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺷﺎه ﺳـﯿﺪ ﺑﺎﺑـﺎ ﻣـﺪﻓﻮن در ﺗﮑﺎﻧﻪ ی از ﺗﻮاﺑﻊ ﺟﻮﻗﻞ اﺳﺖ .
12ـ ﻣﺰار ﻣﺘﺒﺮﮐﻪ و زﯾﺎرت ﻣﺸﻬﻮر دارای ﮐﺸﻒ و ﮐﺮاﻣﺎت ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻣﯿـﺮ ﺳـﯿﺪ ﯾﺨﺴﻮز ﮐﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﯿﺮ ﺳﯿﺪ ﻋﻠﯽ ﺳﺒﺰواری اﺳﺖ ﮐﻪ در دره ی ﺑﺎﻣﯿﺎن واﻗﻊ ﺷﺪه ﮐﻪ زاﺋﺮﯾﻦ ﻓﺮاوان دارد . و محبوب مسلمانان افغانستان و جامعه تشیع میباشد.
13ـ ﺳﯿﺪ ﺷﺎه اﺳﻼم در دره ی وردك ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ .
14ـ ﺳﯿﺪ ﻋﺎرﻓﯿﻦ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ی ﻟﻮﮔﺮ ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ . که از سادات جلیل القدر و صاحب کرامت میباشد و زیارت گاه عامه و خاصه واقع شده است.
15ـ ﺧﻮاﺟﻪ ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ در ﮔﺮدﯾﺰ اﺳﺖ و ﺳﺎدات ﮐﻪ در ﮔﺮدﯾـﺰ زﻧـﺪﮔﯽ ﻣـﯽﮐﻨﻨﺪ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ﮔﺮدﯾﺰی ، ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺧﻮاﺟﻪ ﺣﺴﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ ﮐـﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺪ ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﺎرﮔﺎه دارد و زﯾﺎرت ﮔﺎه ﻣﺮدم آن ﺳﺎﺣﻪ ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ اﻋـﻢ از ﺷﯿﻌﻪ و ﺳﻨﯽ ﺑﻪ زﯾﺎرت ﻗﺒﺮ وی ﻣﯽ روﻧﺪ . متاسفانه عده ای زیادی با منتسب کردن خود به این بزرگوار ادعای سیادت در جامعه سادات افغانستان را دارند که بزرگان سادات گردیز باید به مقابله با آنان بپردازد.
16ـ ﻣﺰار ﺧﻮاﺟﻪ ﺳﺎﻓﺮ در ﺑﻠﺦ .
17ـ زﯾﺎرت ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﯽ اﺣﺮار ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ﻣﯿﺮ اﺳﺖ در اﻟﺴﻮاﻟﯽ اﺳـﺘﺎﻟﯿﻒ در ﺷﻤﺎل ﮐﺎﺑﻞ ﮔﻨﺒﺪ و ﺑﺎرﮔﺎه دارد و ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ زﯾﺎرت اﯾﺸﺎن ﻣﯽ روﻧﺪ و ﺑـﻪ وی ﺗﻮﺳﻞ ﻣﯽ ﺟﻮﯾﻨﺪ .
18ـ ﺳﺎدات ﮔﺮدﯾﺰ و ﻟﻮﮔﺮ از ﺗﯿﺮه و ﺗﺒﺎر ﻓﯿﺾ اﷲ ﺧﯿﻞ و ﻗﺎﺿﯽ ﺧﯿﻞ اﻧﺪ ﮐـﻪ از ﺳﺎدات ﻣﺸﻬﻮر ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽ آﯾﻨﺪ .
19ـ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺰار ﺷﺎه زاده ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ اﻣﺎم ﺻﺎدق اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻃﺮف ﭘﺪرش ﺑﻪ ﻫﺮات ﺑﺮای ﻣﺎﻣﻮرﯾﺖ ﺗﺒﻠﯿﻐﯽ اﺳﻼم رﻓﺘﻪ و اﯾﻔﺎی وﻇﯿﻔﻪ ﮐـﺮده و ﺳـﺮاﻧﺠﺎم در ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻓﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻫﺮات ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ وﻟـﯽ ﺗـﺎرﯾﺦ ﻓـﻮت و ﻧـﺎم ﻣﺤﻞ دﻓﻦ آن اﻣﺎم زاده روﺷﻦ ﻧﯿﺴﺖ .
20ـ ﺳﯿﺪ ﺷﻤﺲ اﻟﺪﯾﻦ اﻧﺪ ﺟﺎﻧﯽ و اﻧﺪ ﺧﻮﯾﯽ اﯾﻦ سید شمس الدین ملقبﺑﻪ ﻣﯿﺮ ﺳﺮ ﺑﺮﻫﻨﻪ و از ﺳﺎدات ﻋﻈﺎم اﺳﺖ ﮐﻪ در زﻣﺎن اﻣﯿـﺮ ﻋﻠـﯽ ﺷـﯿﺮ ﻧـﻮاﯾﯽ ﺑﻮده و در ﺳﺎل ﺛﻤﺎن و ﺗﺴﻌﯿﻦ ﺛﻤﺎﻧﻤﯿﺌﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻣﺮﯾﻀﯽ دﻋـﻮت ﺣـﻖ را ﻟﺒﯿـﮏ ﮔﻔﺘﻪ و در اﻧﺪ ﺧﻮی دﻓﻦ ﺷﺪه و اﺣﺘﻤﺎل دارد ﮐﻪ اﯾﻦ ﺳﯿﺪ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳـﻼف و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ .
21ـ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺳﯿﺪ ﺣﺴﻦ ژال (ﯾﺎزال) و ﮐنیه او اﺑـﻮ ﺟﻌﻔـﺮ ژال ﯾـﺎ زال دﻫﯽ از دﻫﺎت ﺑﻠﺦ اﺳﺖ ﺳﯿﺪ ﻧﺎﺻﺮ اﻟﺪﯾﻦ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺛﻤﺮﻗﻨﺪی ﮔﻮﯾﺪ : ﻣـﻦ اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ ژال ـ زال را دﯾﺪم و ﺧﺪﻣﺖ وی رﺳﯿﺪم اﺑﻮ ﺟﻌﻔـﺮ ژاﻟـﯽ ـ ﯾـﺎ ذاﻟـﯽ در ﺳﻨﻪ ی ﺳﺒﻊ ﻋﺸﺮ و ﺧﻤﺴﺎء در ﺑﻠﺦ ﻓﻮت ﮐﺮد و در ﺑﻠﺦ دﻓﻦ ﺷﺪه و در ﮐﺘﺎب ﻣﺰارات آﻣﺪه ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ زال ﯾـﺎ ژال و ﺗـﺎ ﮐﻨـﻮن ﻗﻠﻌـﻪ زال در ﺷﺮق ﺑﻠﺦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ی ﻗﻨﺪوز واﻗﻊ ﺷﺪهاﺳﺖ . اﯾﻦ ﺳـﯿﺪ در راه ارﺗﻘـﺎی ﻣﮑﺘـﺐ اﺳﻼم ﺧﺪﻣﺎت ارزﺷﻤﻨﺪی ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﻗﻠﻌﻪ ﺳﺎﺑﻖ وﻻﯾﺖ ﺑﻠﺦ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ او ﺑـﻮده اﺳﺖ .
22ـ ﻣﯿﺮ ﺳﯿﺪ ﻣﺤﻤﺪ ﻃﺎﻫﺮ از اﮐﺎﺑﺮ ﺑﻮده و ﺑﺮای ﺗﺮوﯾﺞ از ﻣﮑﺘﺐ ﻧﺒﻮی ، ﻋﻠﻮی در ﻣﺮﻏﺎب رﻓﺘﻪ و ﻣﺪت ﻣﺪﯾﺪ اﯾﻔﺎی وﻇﯿﻔﻪ ﻧﻤﻮده و در ﺿـﻤﻦ اﻧﺠـﺎم وﻇﯿﻔـﻪ ﻓﻮت ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و در ﻣﺮﻏﺎب دﻓﻦ ﻣﯽ ﮐـﺮدد وﻟـﯽ ﻗﺒـﺮ ﺳـﯿﺪ ﻣـﺬﮐﻮر را ﺗـﺎرﯾﺦ روﺷﻦ ﻧﮑﺮده ﮐﻪ در ﮐﺪام ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺮﻏﺎب واﻗﻊ ﺷﺪه و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ در روز ﺷـﻨﺒﻪ زﯾﺎرت ﮐﻨﺪ و ﺷﺐ را در آن ﺟﺎ ﺑﯿﺘﻮﺗﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ ، ﺣﺎﺟﺖ وی ﺣﺎﺻﻞ و ﺣﺎﺟﺖ روا ﮔﺮدد .
23-زیارتگاه سَخی مکانی در منطقه کارته‌سخی کابل، پایتخت افغانستان است که خرقه منتسب به پیامبر اکرم(ص) در سال ۱۱۸۲ق در مسیر انتقال از بدخشان به قندهار مدتی در آن قرار گرفت. به گفته حاملان خرقه، حضرت علی (ع) در کنار خرقه، با عده‌ای نماز خوانده است. از آن زمان این مکان، محل زیارت شیعیان و اهل‌سنت است و در تحویل سال نو در آن، عَلَم سخی برافراشته می‌شود. زیارت سخی در دامنه غربی کوه آسمایی(کوه تلویزیون) و در منطقه کارته‌سخی کابل واقع است.روبروی آن دانشگاه کابل و بیمارستان علی‌آباد و حسینیه عرفان، در محوطه جنوبی آن مسجد امام علی(ع) (ساخته شیعیان چنداول)، و در بیرون محوطه، در تپه سلام، مسجد و مدرسه علمیه محمدیه قرار دارد که توسط واعظ بهسودی ساخته شده است. پیرامون غربی و جنوبی این زیارتگاه قبرستانی قرار دارد که قبور علمای شیعه, حیات بیگم مادر امان‌الله‌خان، واعظ بهسودی و تعدادی از کشته‌شدگان خشونت‌های حکومت‌های کمونیستی، مجاهدان و طالبان در آن قرار دارد.
24- مزار شریف بزرگ‌ترین شهر در شمال افغانستان، مرکز ولایت بلخ و همسایه غربی شهر باستانی بلخ است. این شهر نام و موقعیت خود را به خاطر پیدا شدن مزارِ شریفِ سخی یا زیارت سخی، مرقد منسوب به امیرالمومنین امام علی(ع) در قرن ۹ق به دست آورد. برخی معتقدند پیکر امام علی(ع) توسط ابومسلم خراسانی (درگذشت:۱۳۷ق) و با درخواست امام صادق (ع) (۸۳ق ـ ۱۴۸ق) از نجف به بلخ منتقل شد. که این نقل قول در تاریخ خیلی ضعیف میباشد. اما بنابر نقل قول مشهور, در زمان شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام گروهی از شیعیان بلخ به دیدار امام حسن علیه السلام آمدند و خواستار دفن بدن مبارک امیرالمومنین علی علیه السلام در بلخ شدند و امام حسن علیه السلام برای محافظت از بدن مبارک امیرالمومنین علی علیه السلام از شر حکومت معاویه و بعدها بنی امیه که در دشمنی با امیرالمومنین علی علیه السلام تعصب خاصی داشتند, تابوتی را به شیعیان بلخ میدهند وهمچنین به شیعیان یمن, وقتی شیعیان بلخ به مکان فعلی روضه مبارک میرسند, تابوت را باز میکنند و با معجزه امیرالمومنین علی علیه السلام مواجه میشوند و بدن ایشان را در همین روضه مبارکه کفن و دفن مینمایند گفته شده این قبر در گذر تاریخ، پنهان بود تا در سال ۸۸۵ق/۸۵۹ش، دوران حکومت سلطان حسین بایقرا، امیر تیموری پیدا شد و به‌دستور او و با نظارت وزیرش، علی‌شیر نوایی بارگاهی روی قبر ساخته و نهری بنا شد. به‌مرور مزار شریف به مکانی مشهور و در مسیر پیشرفت تبدیل شد. در سال ۱۲۴۵ش/۱۸۶۶م، مرکزیت ولایت بلخ، از بلخ به این شهر منتقل شد. اما طبق احادیث و روایات مشهور مرقد خاصه امیرالمومنین علی علیه السلام در شهر نجف، عراق است که به دستور امام معصوم علیه السلام نشان داده شده است.
اگر در این برگه ناخودآگاه از یکی از امامزادگان و بزرگان جهان اسلام و افغانستان یادی نشده است به این خاطر است که بنده ی حقیر به همه ی آنها دسترسی ندارم و امکانات کافی را در اختیار ندارم و از سادات عزیز تقاضای همکاری و درج نظراتشان ما را در این بخش یاری نمایند.