پاسخ به چند سوال در مورد خمس

بسم الله الرحمن الرحیم

آیا خمس از زمان ائمه(ع) وجوب داشته است؟

سؤال: اولین کسی که به تعیین سال خمسی برای محاسبه خمس درآمد فتوا داده سید مرتضی است همان طور که شیخ انصاری هم به این مطلب اشاره می­کند. آیا این فتوا دلیل نقلی هم دارد؟
پاسخ: خمس از زمان ائمه(ع) موجود بوده همان طور که از روایاتی که برای شما خواندم فهمیده شد. در روایات اشاره شده بود که محاسبه خمس باید پس از اخراج مؤونه باشد و نزد عرب متعارف است که خرج را سالانه حساب می­کنند و سال مالی دارند و در زمان ما هم همین طور است. بله شاید اولین کسی که به آن تصریح کرده سید مرتضی است اما در واقع از زمان ائمه علیهم السلام موجود بوده است.

سؤال: آیا حکم خمس در زمان پیامبر(ص) و حضرت علی(ع) نیز اجرا می‏شده و به آن عمل می‏شده؟ آیا برای پیامبر(ص) و امام(ع) جایز است که حکم الهی را تعطیل کنند و از خمس بگذرند؟
پاسخ: این شبهه را «مرحوم آیت الله العظمی خویی» اینگونه پاسخ دادند: ما در تشریع، مسأله ای به نام “تدرّج” داریم. به این معنا که پیامبر(ص) تمام احکام را یک جا بیان نفرموده. اگر یک جا می‏گفت، دیگر نیازی به ائمه(ع) هم نبود. پیامبر(ص) برخی از احکام را به شکل مجمل گفت که ائمه(ع) پس از ایشان به تفصیل بیان کرده اند. پیامبر(ص) برخی احکام را به ائمه(ع) واگذار کرده و همان طور که می‏بینید روایات زیادی هم از طرف ائمه(ع) بیان شده که از باب مصلحت تدرج در بیان احکام، پیامبر(ص) به خاطر رعایت برخی مصالح، بیان آن را به تأخیر انداخته تا ائمه(ع) آن را تبیین کنند. و الا اگر بخواهیم این اشکال را مطرح کنیم، بیشتر احکامی که ائمه علیهم السلام مطرح کرده اند نیز این اشکال به آنها وارد است که پیامبر(ص) آنها را بیان نفرموده یا اجرا نکردند.

سؤال: دلیل دومی که برای وجوب خمس ذکر کردید اجماع است؛ در صورتی که برخی فقهای متقدم خمس را مباح می‏دانند؟
پاسخ: قول به اباحه، فرع قول به ثبوت خمس است؛ یعنی نفس اباحه دلیل این است که اصل خمس ثابت است و ائمه علیهم السلام آن را به شیعیان اباحه کرده و بخشیده اند. پس قول به اباحه با دلالت التزامی دلالت می‏کند بر اینکه خمس ثابت است اما ائمه علیهم السلام آن را بخشیده اند.
پی نوشت ها :

[1] انفال/41

[2] وسایل الشیعة (انتشارات آل البیت)/ جلد9/ ص500/ حدیث3

[3] وسائل الشیعة/ ج9/ ص 502

[4] وسائل الشیعة/ ج9/ ص 503

[5] وسائل الشیعة/ ج9/ ص 508

اللهم صل علی محمد وآل محمد و عجل فرجهم و العن عدوهم

هرگونه كپی برداری از این وب سایت با ذكر صلوات و قید آدرس دقیق منبع جایز می باشد