در آستانه پنجاه و‌چهارمین سالگرد شخصیت والامقام، مبتکر جبهه مبارزات فکری و سیاسی و مرد اندیشه شهید بزرگ علامه سید اسماعیل بلخی (ره) قرار داریم. به راستی که روح مبارزاتی او برای تحقق عدالت و برابری برای ابد در تاریخ ما خوش خواهد درخشید و درک مفاهیم ادبی مبارزاتی اش ، کورسوهای نگرش متعفن، ناعدالتی و نا برابری را به یغما خواهد برد.
علامه شهيد سيد اسماعيل بلخی(ره) در مراحل بسيار تاريکی از تاريخ افغانستان قيام کرد که جامعه در خواب غفلت و سکوت مطلق به سر می برد. روحانيت مسلمان که قشر باسواد جامعه بود، نه از سياست داخلی کشور خبر داشت، و نه در پی وارد شدن در پيکار سياسی بود. قشر باسواد ديگری هم وجود نداشت تا در آن شرايط پا به ميدان بگذارد و به دنبال بازیابی حقوق اساسی و سرنوشت مردم باشد. علامه بلخی اين دريای آرام را شکافت و امواج متلاطم ايجاد کرد. ولی جامعه افغانستان در وضعيتی نبود که بتواند سوار اين موج شود تا به ساحل امن برسد. بسياری از صاحبنظران افغانستانی معتقدند که جامعه آن روز اين کشور اهميت قيام علامه بلخی را درک نکرد، و به همين علت این شهید والامقام مظلومانه به لقاء الله پيوست.
به حتم پاسداشت از شخصیت های بزرگی چون شهید علامه سید اسماعیل بلخی(ره) که مظلومانه در سیاه ترین نقطه تاریخ سیاسی ما قد بر افراشتند و فریاد عدالت خواهی را با سینه سترگ خود به خروش در آوردند ، پاسداشت از ارزش های انسانی است که مؤید روح و اندیشه ی بزرگ تکامل فکری جامعه بشری ست.
چه نام است اینجا!
حاجتی نیست به پرسش که چه نام است اینجا
جهل را مسند و بر فقر مقام است اینجا
علم و فضل وهنر و سعی و تفکر ممنوع
آنچه در شرع حلال است حرام است اینجا
ریش زاهد قلم منشی و فرم افسر
حلقۀ حذب جوانان همه دام است اینجا
می آزادی و وحدت نرسد از چه به ما
مستبد شیخ صفت دشمن جام است اینجا
ما به سر منزل مقصود چسان راه بریم
راهزن رهبر و خس دزد امام است اینجا
فکر مجموع در این قافله جز حیرت نیست
زانکه اندر کف یک فرد زمام است اینجا
مگر از صحنۀ بستان طبیعت دوریم
پخته شد میوۀ هر کشور و خام است اینجا
ما از این مدرسه ناکام روانیم چرا
کامجویان همه در جستن کام است اینجا
بردگان سر خوش و آزاد به هر جا امّا
ملتی بر در یک شخص غلام است اینجا
دیگران را به فلک سبقت دانش بدوام
رفتن ما به عقب هم به دوام است اینجا
بلخیا نکبت و ادبار ز سستی پیداست
چارۀ این همه یکبار قیام است اینجا
۱۳۳۶/۱۲/۲۸ محبس دهمزنگ کابل/افغانستان
روح آن بزرگمرد شاد و یادش همیشه جاودان باد
برشی از بیایه روند فکری انقلاب سبز ۲۳ سرطان ۱۳۹۹